АНУ-ын Конгрессоос Хятадын компаниудын үйл ажиллагааг шалгаж эхэлжээ

-ХАРИН ТЭР КОМПАНИ НЬ МАНАЙД ТЕНДЕРТ ЯЛСАН БАЙНА-

АНУ-ын эрх баригчид Хятадын "Хуавей техно­логи" (Huawei Techno­logies Со), "3и Ти И" (ZТЕ Согр) зэрэг компаниудын үйл ажиллагаа нь Хята­дын эрх баригчдад тус улсын нутаг дэвсгэр дээр техник, электрон тагнуу­лын үйл ажиллагаа явуу­лах боломж, нөхцөлийг бүр­дүүлж улмаар үндэс­ний аюулгүй байдалд аюул занал учруулж бай­на хэмээн үзжээ. Энэ та­лаар Цагаан ордны гар­гасан дүгнэлт саяхан "Wall street" сэтгүүлд нийт­лэгд­сэн байна.

Тэд холбооны сүл­жээг эвдэх, ажиллагаагүй бол­гох, хэрэглэгчдийн утасны яриаг чагнах, электрон шууданг хянах, шуудан­гаар дамжиж буй мэдээ, мэдээллийг олзлох зориу­лалт бүхий техник хэрэгс­лийг АНУ-ын зах зээлд нийлүүлэхэд Хята­дын Зас­гийн газрын нууц орол­цоо, дэмжлэг байгаа хэмээн хардаж байгаа аж.

Тиймээс Конгрессын төлөөлөгчдийн танхимын Тагнуулын хорооноос дээрх компаниудад шал­галт хийжээ. Тус хорооны дарга Майк Рожерс "Бид "Хуавей", "Зи Ти И" зэрэг Хятадын томоохон ком­паниудад тусгай албатай хамтран шалгалт хийж байна" хэмээн мэдэгдсэн байна.

Уг шалгалтаар Хята­дын компаниуд АНУ-ын харилцаа, холбооны сал­барт ямар техник, то­ног, төхөөрөмж нийлүүл­дэг, тагнуулын мэдээ, мэдээ­лэл цуглуулах зо­риулалт бүхий техник хэ­рэгслийг ашиглан өөрийн орны эрх баригч­дыг мэдээ, мэдээл­лээр хангаж буй эсэхийг олж тогтоох юм байна.

Үүний хариуд Хята­дын "Хуавей" компанийн га­даад харилцааны ал­баны дарга Виллиам Пламмер "Тус компанийн техник, тоног төхөөрөм­жийг ха­рил­цаа холбооны сал­барт тэргүүлэгч 50 гаруй компаниас 45 нь үйл ажил­лагаандаа хэ­вийн ашиг­лаж байна. АНУ-ын эрх баригчдын гаргасан шийд­­вэр ямар ч үндэс­лэлгүй, биднийг зо­риуд шахан гаргах гэж төлөв­лөсөн үйлдэл" хэ­мээн мэ­дэгджээ. Мөн "Зи Ти И" компанийн төлөө­лөгч "Хя­тадын компаниу­дын та­лаар гаргасан дүг­нэлтийг үндэсний аюул­гүй бай­далтай холбоотой тайл­барлаж байгаад ха­рам­саж байна" гээд АНУ-ын зах зээл дээр бизне­сийн шударга, нээлттэй өрсөл­дөөн явуулахыг уриалсан байна.

АНУ дахь Хятадын ЭСЯ-ны хэвлэлийн тө­лөө­лөгч Ван Баодон "Хуавей" болон Хятадын бусад ком­паниудыг хол­бооны хуу­лийн дагуу үйл ажиллагаа явуулдаг, Аме­рикийн бу­сад биз­несийн бай­гуул­лагуу­дын найд­вартай түнш гэдэгт итгэж байна" гэсэн мэдэгдлийг ч хийжээ.

Мэдээлэл холбооны төхөө­рөмж үйлдвэрлэгч дээрх ком­па­ниуд Хятадын төрийн бай­гуул­ла­гууд болон тусгай албадтайгаа хамт­ран ажилладаг гэсэн хард­ла­гыг хэд хэдэн улс орны тагнуулын байгууллага Засгийн газартаа илтгэж байсан баримт бий. Анг­лийн "Бритиш Телеком" компанид төс­лөөр нийлүүлсэн тоног төхөө­рөм­жид мэдээлэл хулгайлах чип суурилуулсан байх магадлалтай хэмээн Английн Тагнуулын бай­гуул­лага мэдэгдэж байв. Энэтхэг улс мөн шалтгаанаар Хятадын дээрх компаниудын төхөөрөмж импортлохыг хориглож байсан, Гамбид үүрэн холбооны сүлжээ байгуулах төсөлд ялсан боловч мэдээллийн аюулгүй байдлын улмаас Засгийн газар нь гэрээг цуцалсан зэрэг жишээг дурдаж болно.

Эдгээр компаниуд аливаа тө­сөл, тендерт орохдоо авлига, хахууль өгч ялж байсан тохиолдол ч мөн нэлээд гарч байжээ. Филип­пинд Үндэсний их багтаамжийн сүлжээ байгуулах "Зи Ти И" ком­па­нийн төсөлтэй холбоотой их хэм­жээ­ний авлигын хэрэг илэрч гэрээ байгуулагдсанаас хойш долоон сарын дараа цуцлагдаж байв. Этиоп улсын харилцаа, холбооны салбарт зээл олгосон бөгөөд үүний хариуд тус улсад дангаараа төхөө­рөмж нийлүүлэх эрхтэй болжээ. Либери улсад тендерт хэдий ялагд­сан ч, хахууль өгснөөр төхөө­рөмж нийлүүлэхээр болсон. Гэвч энэ асуудлаар шүүхэд дуудагдаж байгаа зэрэг чих халууцам нам­тар­тай юм байна.

Дээрх мэдээллийг бид уншаад өнгөрөхөөс илүүтэй анхаарлаа хандуулах ёстой юм. Учир нь Мон­гол Улсын харилцаа холбооны салбарт үйлчилгээ үзүүлдэг ком­па­ниуд 2004 оноос хойш Хятадын "Хуавэй", "Зи Ти И" компаниудад үйлдвэрлэсэн тоног төхөөрөмжийг түлхүү ашиглаж эхэлсэн бөгөөд нийт төхөөрөмжийн 80-90 хувьд хүрсэн гэж мэргэжилтнүүд үздэг.

Монгол Улсын Засгийн газарт БНХАУ-ын Засгийн газраас олгох 300 сая ам.долларын худалдан авагчийн хөнгөлөлттэй зээлийн хү­рээнд "Мэдээлэл, холбооны нэгд­сэн сүлжээний өргөтгөл, ши­нэч­лэл" төслийн тендерт Хятадын дөрвөн компани оролцож "Зи Ти И" компани шалгарчээ. Аз болоход уг төслийн зориулалтыг өөрчилж зөвхөн шилэн кабель нийлүүлэх шийдвэр гарсан сурагтай.

АНУ болон бусад улс орнууд Хятадын эдгээр компанийн тоног тө­хөөрөмжийг ашиглахаас тат­галз­вал бид яах вэ. Нүдээ аниад, чихээ бөглөөд суугаад байх уу.

Д.АРИУН

http://www.dailynews.mn/?vfile=7&vmet_id=23335&vmet_main=8453